Of je nu muzikant bent of vrije beroeper, het gaat om het samenspel

Stefanie Van Backlé speelt viool in verschillende ensembles. Voor de meeste vrije beroepers is dat tegenwoordig steeds vaker in een associatie, een samenwerkingsvorm die hen de kans geeft om zich maximaal te ontplooien én de beste service te bieden.

Maar de vergelijking gaat verder dan dat. Zowel in een muziekgezelschap als in een associatie zijn communicatie, openheid en overleg heel belangrijk. Ook is er in de meeste associaties geen CEO die de lijnen uitzet. Het is iets wat men samen doet. In ruil voor de voordelen van het samenspel nemen de leden ook verantwoordelijkheden buiten de eigen job.

‘Als ik een melodie op een bepaalde manier speel, mogen de anderen daar kritiek op hebben. Dat kan gaan over de interpretatie maar ook over puur technische dingen zoals boogstreken. Letterlijk elk detail kan aanleiding geven tot discussie. Natuurlijk is dat niet altijd leuk, maar je bouwt samen aan iets moois. En omdat we nu eenmaal zonder dirigent werken, moeten we samen voor het beste gaan.’

Hooi op de stemvork

Stefanie beseft dat ze met drie gezelschappen misschien wat veel hooi op haar vork neemt, maar ze zou het jammer vinden om al die mooie kwartetmuziek niet te spelen. En zoals dat in beroepen gaat waar engagement belangrijk is, zijn de werkuren vaak variabel. Stefanie heeft dikwijls optredens in binnen- en buitenland. Hierdoor leidt ze een onregelmatig leven. Net zoals je in een vrij beroep soms ervaart. Ook voor haar is levenslang leren belangrijk. Zij volgt masterclasses en speelt nu en dan met andere ensembles om bij te leren. Dat herken je vast in de congressen, opleidingen of symposia waaraan je deelneemt.

Elkaars partituur kennen

Wanneer muzikanten samen spelen, zijn ze niet alleen gefocust op hun eigen stem. Door samen te repeteren en te discussiëren, leren ze ook elkaars partituur kennen. Zo blijven ze het geheel zien. En dat is even essentieel bij de leden van een associatie. Hoe groter de betrokkenheid bij het geheel, hoe beter de associatie draait en hoe beter het eindresultaat. Een vlot draaiende en hoogkwalitatieve samenwerking die door het publiek (lees: de patiënten) op applaus zal worden ontvangen is het gevolg. Die continue betrokkenheid en die nauwe samenwerking zijn er waarschijnlijk de reden van dat er nergens zoveel koppels gevormd worden als in kwartetten en in milieus van vrije beroepen.

In een kwartet speel je omdat het je een extra dimensie geeft. Niet om er rijk van te worden.

Acht handen op één buik

Wanneer Stefanie het heeft over de strenge manier van rekruteren bij een muziekgezelschap, valt het op hoe ernstig ze ermee omgaan. Toen zij door ALCEA werd gevraagd, waren beiden het er snel over eens: een proefperiode van één jaar zou een goede zaak zijn om uit te maken of het de juiste ‘match’ was. In een samenwerking is de komst van een nieuwe collega niet iets waar men licht mee omspringt. In een kwartet duurt het soms 1 à 2 jaar voor de ontbrekende schakel gevonden wordt. Dynamiek is één van de sleutelwoorden in ensembles én groepspraktijken. ‘Op dezelfde golflengte zitten, wil niet zeggen dat uw collega’s noodzakelijkerwijs uw beste vrienden moeten zijn,’ beklemtoont de violiste. ‘Integendeel zelfs. Vooral samenwerken met mensen die kritisch zijn, heeft grote voordelen, zolang er bereidheid is om naar elkaar te luisteren.’ Van Backlé speelt in drie configuraties. Elk heeft zijn eigen dynamiek en dat maakt het boeiend. Dat is ook de reden waarom sommige dokters naast een eigen praktijk, ook de dynamiek van een ziekenhuisassociatie nodig hebben om zich maximaal te ontplooien.

In een kwartet is er geen dirigent, maar dat wil niet zeggen dat er geen leiding nodig is. Alleen varieert die bij een kwartet afhankelijk van de partituur. In de vroege kwartetten van Mozart speelt de eerste viool vaak de eerste viool. In latere stukken van het Weense genie is iedere stem belangrijk, maar telkens op een ander moment. Het is een goeie zaak dat elk van de muzikanten volgens precieze afspraken en de eigen talenten een stuk van de bijkomende verantwoordelijkheden op zich neemt. En op haar beurt kan schitteren.

De eerste viool speelt niet altijd de eerste viool.

En ‘last but not most’: geld

Volgens Stefanie Van Backlé zijn er maar weinig kwartetten in de wereld die van hun optredens kunnen leven. ‘Een kwartet opzetten doe je in de eerste plaats dus niet voor het financiële, want dan ben je snel gefrustreerd,’ zegt ze. Haar werk voor het Brussels Philharmonic levert haar een vast inkomen op. Voor andere leden van het strijkkwartet is dat lesgeven. ‘In een kwartet speel je omdat het je een extra dimensie geeft. Niet om er rijk van te worden, maar om het hoogste in je vak te bereiken.’

Bron: Bank van Breda